جلوگیری از سرمازدگی گیاهان و درختان میوه

برای جلوگیری از سرمازدگی گیاهان و درختان میوه و افزایش مقاومت گیاهان و درختان میوه به سرما  باید گیاه در شرایط خوب دما، نور، CO2 و رطوبت قرار بگیرد تا بتواند به مقدار زیاد قند تولید کند و قند زیاد حکم ضد یخ طبیعی را دارد.

گیاهان خانواده کراسولا و کاکتوس ها چون در شب CO2 را ذخیره میکند و در روز روزنه اش را میبندد، پس استفاده از تزریق دی اکسید کربن در شب و یا تهویه شبانه نیاز دارند، در شب های سرد چون تهویه بسته است بنابراین گیاهان این خانواده اکثرا دچار کمبود دی اکسید کربن شده و به همین ترتیب فتوسنتز کم شده و در نهایت تولید قند کمتر و زودتر سرمازده میشوند. پس در شب های سرد سرمازدگی و کمبود دی اکسید کربن به صورت ترکیبی عمل میکند.

کودهای شیمیایی، بخصوص ترکیب های دارای ازت بالا باعث تشکیل سلولهای درشت شده و امکان سرمازدگی را افزایش میدهند.

اما ترکیب های دارای پتاسیم و فسفر بالا باعث افزایش مقاومت به سرما زدگی میشوند، پتاسیم موجب بهبود جذب انتخابی و مانع از اثر سرما خواهد شد.

فسفر نیز موجب استحکام بافت و افزایش مقاومت به سرما خواهد شد.

جلوگیری از سرمازدگی گیاهان و درختان میوه

در درختان میوه با پاشش کلسیم قبل از برداشت مانع از تلخ شدن میوه سیب و پرتقال میشوند.
اما هورمونها هم روی سرما زدگی تاثیر دارند.

هورمونهای رشد مثل اکسین ها و سایتوکین ها و جیبرلین ها، باعث افزایش رشد گیاه میشوند، گیاه با شروع فصل سرد شروع به تولید هورمونهای باز دارنده رشد مثل ABA میکند. که در مرحله اول روزنه ها را میبندد و در مراحل بعدی رشد را کم می کند و قند گیاه را در شیره نگه میدارد تا شیره غلیظ شود و بر اثر سرمای زیاد دچار یخ زدگی نشود.

برخی از هورمون های کاهنده رشد نیز در سرمازدگی اثر دارند
مثل سایکوسل، AMO, ترینوزول ها، پکلوبوترازول، و…همگی در بازار هستند.

این موادهمگی، چون باعث کاهش رشد میشوند، بنابراین قند داخل گیاه صرف رشد نمیشود، بلکه صرف افزایش کیفیت میشود، و غلظت شیره گیاه زیاد میشود و مقاومت به سرما زیاد میشود.

در زمستان دو موضوع سرمازدگی و یخ زدگی را با هم داریم.
خیلی از گیاهان وقتی در دمای پایین تر از صفر فیزیولوژیک قرار میگیرند دچار علایم سرما خوردگی میشوند.

این صفر فیزیولوژیک برای خیلی از گیاهان گرمسیری حدود ۱۰ درجه سانتیگراد است.

این اثر ها شامل:

۱_ توقف جریان سیتوپلاسمی سلول،
۲_ پلاسمولیز دروغی، بر اثر افزایش نفوذ پذیری غشاء و خروج یون پتاسیم
۳_ به علت کاهش فتوسنتز، گیاه علیرغم وجود مواد غذایی، دچار گرسنگی فیزیولوژیک میشوند و حالت آبگز شدن پیدا می کنند.
۴_ تولید سم در داخل اندامهای گیاه
۵_ عدم ساخت پروتئین و شکستن آنها
۶_ عدم جذب مواد غذایی توسط ریشه
۷_ چربی های غشاء از حالت مایع به حالت جامد در می آیند.

اما یخ زدگی که عموما در دمای زیر صفر اتفاق می افتد، هنگامی که دما خیلی کم میشود، ابتدا آب بین سلول‌ها که خالص تر هستند یخ میزنند، اگر در این مرحله بتوانیم دمای گیاه را اندکی بالا ببریم و یخزدگی ادامه پیدا نکنی، قابل برگشت هست، یعنی اگر باغدار بتواند با ایجاد دود، گرما، آبیاری بارانی، استفاده از مالچ ( پلاستیک، کاه و…)، عدم پاک کردن برف از روی گیاه و.. در هوای ساکن صبحگاهی مانع از ادامه روند یخ زدگی شود، مرحله دوم یخ زدگی اتفاق نمی افتد. گیاه در این مرحله برمیگردد.

اما اگر یخ زدگی ادامه پیدا کند، آب داخل سلول یخ میزند و به حالت بلور در می آید و باعث پارگی سلول و مرگ سلول، بافت و در نهایت خشک شدن گیاه می شود.

چگونگی جلوگیری از این خسارت:

۱_ محافظت از گیاه با گرما، تولید باد،دود و..،
۲_ طراحی و کاشت صحیح اولیه، شامل کاشت در مناطق شیب دار و عدم کاشت گیاهان حساس
۳_ کاشت گیاهان دیر گل برای جاهایی که سرمای دیر رس بهاره دارند.
۴_ انتخاب پایه های مقاوم
۵_ استفاده از بادشکن

عواملی که باعث افزایش مقاومت میشوند:

۱_ کربوهیدرات، و قند داخل گیاه، هرچه بیشتر باشد یا به عبارتی دیگر هر چه فتوسنتز بیشتر باشد مقاومت به سرما در گیاه بیشتر است، پس نور کافی دریافتی گیاه در طی مراحل رشد باعث تقویت گیاه در برابر سرما خواهد شد.
۲_ تنش آبی، مواجه کردن گیاه با کم آبی در اوایل پاییز باعث افزایش مقاومت به سرما خواهد شد.
۳_ هرس و تنظیم بار گیاه، باعث افزایش کربوهیدرات یا قند داخل گیاه شده و مقاومت به سرما را افزایش می دهد.
۴_ تغذیه مناسب، قطع تغذیه ازت در اواخر فصل رشد و افزایش مصرف پتاسیم پیشنهاد می شود.
۵_ پایه های مناسب میتواند باعث افزایش مقاومت به سرما شود.
۶_ ترکیبات شیمیایی و تنظیم کننده های رشد مثل ABA, BA, CCC, MHمالیک هیدرازیدو…

ضمنا به علت اینکه در فصل زمستان درب گلخانه ها برای کاهش مصرف انرژی بسته است عموما گلخانه ها با عدم تهویه و کاهش CO2 مواجه هستند، بنابراین پیشنهاد می شود برای جلوگیری از کاهش فتوسنتز و در نهایت کاهش کربوهیدرات نسبت به باز کردن تهویه و یا تزریق CO2 اقدام گردد تا سرمازدگی کمتری داشته باشیم.

نویسنده: دکتر گلستانی
منبع:میهن کاکتوس

بهترین فصل برای جابجایی درختان چه زمانی است؟

منظور از پیوند زدن گیاهان چیست؟

آموزش کاشت پیاز گل سنبل در گلدان و باغچه

آموزش کاشت سبزیجات در خانه

آموزش هرس درخت بلوبری

آموزش کاشت درخت بلوط

آموزش کاشت پیاز سنبل و لاله

آموزش نگهداری پیاز گل برای سال بعد