نقش قارچ کش ها در کنترل بیماری های گیاهان
بیماری های گیاهی از طریق چند روش مختلف، از جمله کشت تناوبی، انتخاب کولتیوارهای مقاوم در برابر بیماری (بهطور ژنتیکی مقاومتر هستند)، زمان کاشت، درجهی باروری، تغییرات اقلیمی، پاکسازی و اعمال قارچکشها کنترل میشوند. قارچکشها اغلب بخش حیاتی کنترل بیماریاند چون
۱- بیماریهای متعددی را به خوبی کنترل میکنند.
۲- کولتیوار های مقاوم در برابر بسیاری بیماریها در بازار در دسترس نیستند.
۳- برخی محصولات گران قیمت مقاومت بسیار پایینی در برابر بیماریها دارند مانند انواع کاکتوسها و ساکولنت ها.
برخلاف بیشتر داروهای انسانی، اکثر قارچکشها باید قبل از بیماری یا بلافاصله پس از اولین نشانههای بیماری اعمال شوند تا مؤثر واقع شوند. برخلاف انسان و حیوان، قارچکشها توانایی درمانِ نشانههای از قبل حاضر را ندارند. حتی اگر عامل بیماری زا کشته شود، گیاه لزوماً درمان نمیشود. قارچکشها تنها بخشهای مبتلا نشده را از بیماری محافظت میکنند. اندک قارچکشهایی بعد از ابتلا بر روی گیاه اثر درمانی میگذارند که در دستهی “درمانی” جا میگیرند. به این معنی که برعلیه بیماری زایانی که در گیاه حاضر هستند فعالیت میکنند. اما حتی توانایی درمانی آنها نیز محدود است. معمولاً تا فاصلهی چند روز پس از ابتلا اثر گذار هستند.
بیشتر قارچکشها فعالیتشان علیه بیماری زایان بخصوصی است، اما همین موجب مقاومت از طرف بیماری زایان است. یک عامل بیماریزای مقاوم، به فعالیتِ قارچ کش کمتر حساس است که در نتیجه تأثیر قارچکش بر آن را کاهش میدهد یا کاملاً از بین میبرد. قارچ کش هایی که طراحی شدهاند تا آنزیمها و پروتئینهای خاصی را هدف قرار دهند، به بافت گیاه صدمهای نمیزنند، و میتوانند به درون آن نفوذ کنند و در آن حرکت کنند و ویژگیهای درمانی خود را فعال کنند و مقدار بافتِ محافظت شده را، به بیشتر از محل اعمال، افزایش دهند. از آنجایی که نحوه اثر این قارچکشها تا این حد بخصوص است، یک جهش ژنتیکی کوچک در قارچها میتواند علیه آنها پیروز شود. استراتژیهایی که عمدتاً بر اساس استفادهی درمانی از قارچکشها هستند، اغلب به مقاومت و مشکلهای ناشی از
۱- جمعیت زیاد بیماری زایان در محل اعمال که مقاوم هستند.
۲- سختیِ از بین بردنِ کامل بیماریزا از درونِ گیاه؛ منجر میشوند. مقاومت در برابر قارچکشها در بخش دیگری به طور کامل توضیح داده شده است.
پرورشدهندگان در صورت امکان از سیستمهای پیشبینی بیماری یا آستانه عمل استفاده میکنند، تا اطمینان حاصل کنند که قارچکشها در شرایط ضروری اعمال میشوند و از سوء تأثیرات محیط زیستی احتمالی تأثیر نابجا، اجتناب کنند.
سیستمهای پیشبینی، بر اساس عوامل محیطی که منجر به این بیماریها میشود، صورت گرفتهاند. این بیماریها معمولاً به دمای هوا و رطوبت نسبی یا خیسی برگ در بخشهای رشد کردهی محصول، مربوط میشوند. برنامههای مربوط به آستانه عمل، حول تحت نظر گیری مداوم محصول برای نشانههای بیماری و سپس اعمال قارچکش وقتی که نشانهها به سطح بحرانی رسیدند، میگردند.
نمونهی یک سطح بحرانی، یک محدودهی بیماری زده در پنج برگ چک شدهی مختلف است. دانش نسبت به سیکلهای بیماریزا برای پیشبینی و آستانه مهم است. جنبههای مهمی از سیکل بیماری عبارت هستند از:
آگاهی به اینکه گیاه تک دورهای (یک نسل در سال) یا چند دورهای (چند نسل) است، و دورهی نهفتگی (فاصلهی بین ورود عامل بیماریزا به گیاه تا زمان ظهور نشانههای بیماری).
روشهای اعمال قارچکشها:
قارچکشها به شکل پودری، گازی و از همه رایجتر، مایع، وجود دارند. آنها به این بخشها اعمال میشوند:
- بذر، پیازها ریشهی گیاه. هدف این است که بیماری زا قبل یا در زمان کاشت گیاه کشته شود. اغلب توسط کمپانی و بعضاً توسط پرورش دهنده و هنگام کاشت، انجام میشود.
- خاک، چه در زمان کاشت و چه پس از آن ( با سیستم آبیاری قطرهای) و چه به شکل اسپری در خاک.
- ساقه و برگ و سایر بخشهای بالای خاک گیاه، با استفاده از اسپری.
- داخل درخت به شکل تزریق در ریشه.
قارچکشها حاوی یک جز فعال هستند و سایر آن را محتویاتی برای بالا بردن تأثیر آن تشکیل میدهد. برای اسپری کردن معمولاً در آب حل میشوند. برخی از آنها به شکل پودری اعمال میشوند. باید تمام بخشهای بیماری زده یا مشکوک به بیماری گیاه را پوشش دهند زیرا قارچ کش های اندکی هستند که میتوانند در کل گیاه حرکت کنند.
در بسیاری موارد، کنترل بیماری از طریق اعمال مکرر قارچ کش صورت میگیرد، گاها با فاصلهی ۵ روز از هم.
برخی از رایجترین قارچکشها عبارتاند از:
قارچکش کاربندازیم، قارچکش بردوفیکس، قارچکش بنومیل، قارچکش کاپتان، قارچکش پنکونازول، قارچکش مانکوزب، قارچکش کابریو دو، قارچکش متالاکسیل،
منبع: میهن کاکتوس