معرفی گیاه یوکا - میهن کاکتوس

معرفی گیاه یوکا : یوکا گیاهی مقاوم و همیشه سبز می‌باشد با برگ‌های شمشیری شکل دارای گل‌های کرمی رنگ که بومی آمریکای شمالی و مرکزی می‌باشد در ایران به گل زنگوله‌ای نیز معروف می باشد.

پرورش آن ساده بوده و به راحتی در گلدان و بیرون از خانه می‌توان پرورش داد. نام علمی یوکا yucca می‌باشد. در این مقاله به آمورش نگهداری و تکثیر گل یوکا می‌پردازیم.

شرایط نگهداری یوکا:

آبیاری: این گیاه تا حدودی به خشکی مقاوم است اما خشکی کشیدن بیش از اندازه و عدم آبیاری به موقع گیاه منجر به سوختن نوک و حاشیه برگ‌ها می‌شود، البته کیفیت آب نیز در بروز چنین مشکلی (سوختن نوک و حاشیه برگ) نقش دارد زیرا استفاده از آب‌های حاوی فلوراید نیز چنین مشکلی را ایجاد می‌کند.یوکا به آبیاری زیاد و خیس و غرقابی بودن بستر کاشت بسیار حساس است و این مسئله احتمال بیماری پوسیدگی ریشه و ساقه را افزایش می‌دهد و می‌تواند منجر به سیاه شدن برگ‌ها شود بنابراین زمانی که سطح بستر گلدان تا عمق حدود ۲-۳ سانت خشک شد گیاه را آب دهید.هنگامی که نور کم است بخصوص در فصل پاییز و زمستان برای جلوگیری از شیوع پوسیدگی ساقه و ریشه بگذارید حدود ۷۰% خاک گلدان خشک شود بعد آبیاری کنید. یوکا به خشکی هوا مقاوم است با این حال در روزهای گرم تابستان غبار پاشی روزانه به شادابی آن کمک می‌کند.

نور: روزانه حداقل به ۳ ساعت نور کامل نیاز دارد و بیش از این نیز به رشد گیاه کمک می‌کند، محیط سایه را برای مدت کوتاهی تحمل می‌کند اما به تدریج برگ‌های پایین زرد شده و می‌ریزد اگر گیاه شما مدتی در محیط کم نور بوده و قصد دارید آن را به محیطی پرنور ببرید این کار را به تدریج انجام دهید در غیر این صورت ممکن است که در ناحیه پشت برگ‌ها نواحی سفید رنگی تشکیل شود.با اینکه یوکا نور دوست است اما نور شدید در ظهرهای گرم تابستان موجب پریدگی رنگ برگ‌ها و سوختگی آنان می‌شود.

خاک: به خاکی سبک با زهکش خوب نیاز دارد تا آب اضافی محیط اطراف ریشه خارج شود، بنابراین کاربرد شن در ترکیب بستر کاشت این گیاه بسیار کمک می‌کند. میتوان برای ترکیب از دو قسمت شن +سه قسمت پیت ماس استفاده کرد، کمبود عناصر غذایی موجب کاهش رشد. ریز ماندن برگ‌های جوان و رنگ پریدگی آنان می‌شود در طی فصل رشد می‌توان ماهی یک‌بار با کودهای کامل نظیر ۲۰٫۲۰٫۲۰ آن را کود دهی کرد.یوکا گیاهی کند رشد است و لازم نیست هر سال گلدان را عوض کنید زمانی که ریشه از منافذ انتهایی یا سطح رویی خاک بیرون زد زمان تعویض گلدان است که در بهار باید انجام شود، اگر گلدان بیش از اندازه بزرگ و سنگین است و خاک بستر مواد غذایی را از دست داده می‌توان خاک سطحی آن را با خاکی جدید و غنی تعویض کرد.

توجه کنید که در زمان تعویض، گلدان را بیش از اندازه بزرگ برای گیاه انتخاب نکنید در غیر این صورت گیاه بعد از مدتی خود را خواهد انداخت.

آفات و بیماری:
لکه برگی یکی از بیماری‌های قارچی است که البته عوامل قارچی مختلفی باعث ان می‌شود و در طی ان زخم‌هایی بر روی برگ‌ها ایجاد می‌شود، اما بر اساس نوع قارچ ممکن است رنگ زخم‌ها متفاوت باشد مثلاً قارچ coniotyrium موجب بروز زخم‌هایی زرد رنگ به‌اندازه ۲ میلی‌متر بر روی برگ بخصوص برگ‌های مسن‌تر گیاه می‌شود، زخم‌ها به تدریج بزرگ و قهوه‌ای رنگ می‌شوند و معمولاً بر روی سطح رویین برگ تشکیل می‌شوند، گاهی هاله زرد رنگ نیز در اطراف لکه‌های قهوه‌ای رنگ شکل می‌گیرند سرعت شیوع این لکه‌ها از برگی به برگ دیگر نسبتاً زیاد است.لکه‌های زرد با مایه نارنجی رنگ عاملش بیماری قارچی است که هاله‌ای با رنگ تیره‌ تر ان را احاطه کرده است لکه‌ها می‌توانند به قطر حدود نیم سانت و به رنگ کرم الی قهوه‌ای رنگ باشند.لکه‌های به رنگ خاکستری و حاشیه قهوه‌ای بخصوص که در نوک و حاشیه برگ‌ها ایجاد می‌شود، عاملش قارچ cytosporina است و به تدریج موجب زوال و از بین رفتن برگ می‌شود مکان‌هایی با تهویه نامناسب هوا و خیس شدن برگسار در زمان آبیاری از جمله دلایل شیوع این بیماری است.

پوسیدگی ساقه: فوزاریوم یکی از شایع‌ترین بیماری‌های یوکا بخصوص قلمه‌های این گیاه است که موجب پوسیدگی ساقه، قسمت پایین گیاه، پژمردگی و از بین رفتن گیاه خواهد شد.

سوختگی جنوبی: به تمامی قسمت‌های گیاه بخصوص ساقه حمله می‌کند و موجب پوسیدن و از بین رفتن آنان می‌شود، استفاده از بسترهای کشت ضد عفونی شده،عدم خیس شدن برگسار حین آبیاری، عدم خیس و غرقابی شدن بستر کاشت و در نهایت به‌کارگیری قارچکش‌های مناسب از جمله راهکارهای مبارزه با بیماری قارچی است.

از آفات این گیاه می‌توان به شپشک آرد آلود اشاره کرد که در زیر برگ‌ها و بر روی ریشه گیاه فعالیت می‌کند و موجب رشد ضعیف، زردی برگسار و ریزش برگ‌ها می‌شود.

آفت دیگر یوکا تریپس است از شیره گیاه تغذیه می‌کند برگ‌ها چروکیده و بدشکل می‌شوند و لکه‌های خاکستری نقره‌ای بر روی برگ شکل می‌گیرد.

روش‌های تکثیر یوکا :

پاجوش: جداسازی پاجوش‌ها یکی از روش‌های تکثیر این گیاه است.
پاجوش گیاهان کوچکی هستند که از روی ریزومها گیاه مادری شروع به رشد کرده‌اند و می‌توان آنان را از گیاه مادری جدا و به صورت مستقل کاشت زمان تعویض گلدان گیاه مادری بهترین زمان برای جدا کردن پاجوش‌ها است، ابتدا گیاه مادری را از گلدان خود بیرون آورده سپس تا جایی که ممکن است باید خاک را از اطراف ریشه‌ها تمیز کرد برای این منظور می‌توانید از جریان ملایم آب استفاده کنید تا به خوبی خاک‌ها از روی ریشه‌ها پاک شوند سپس با وسیله‌ای تیز وضدعفونی شده پاجوش‌ها را از منطقه طوقه گیاه مادری از ان جدا کنید.

توجه داشته باشید که هر پاجوش زمانی که ۴ برگ دارد مناسب جداسازی از گیاه مادری است.

قلمه گیری: تهیه قلمه از ساقه گیاه راه دیگر تکثیر یوکا است البته اگر قلمه را از نواحی جوان گیاه تهیه کنیم این نوع قلمه آسان‌تر از قلمه‌های که از قسمت پایین ساقه تهیه می‌شوند ریشه می‌دهد اندازه قلمه‌ها بین هشت تا ده سانت باشد اگر از قسمت ساقه که دارای برگ است برای قلمه گیری استفاده می‌کنید قبل از کاشت قلمه باید برگ‌های قسمت پایین را جدا کنید.
برای قلمه گیری از وسیله‌ای تیز وضدعفونی شده استفاده کنید تا ساقه گیاه مادری آسیب نبیند برخی از پرورش دهندگان قلمه‌ها را ۴-۵ روز در مکان سرد و خشک و به دور از نور افتاب قرار می‌دهند و اعتقاد دارند که این کار به ریشه زایی بهتر قلمه‌ها کمک می‌کند فرو بردن انتهای قلمه در هورمون‌های ریشه زایی به رشد و توسعه ریشه کمک می‌کند برای کاشت قلمه‌ها از محیطی سبک که رطوبت را به خوبی نگه دارد می‌توان برای کاشت قلمه‌ها استفاده کرد بهترین محیط ریشه زایی قلمه‌ها شن است که مرتباً باید مرطوب نگه‌داشته شود ریشه زایی مناسب قلمه‌ها حتی ممکن است شش ماه طول بکشد.

تقسیم ریزوم: راه دیگر تکثیر یوکا تقسیم ریزومهای این گیاه به قطعات ۸ سانتی و کاشت آن در بستر شنی کم عمق است بستر کاشت را در محیطی گرم قرار دهید تا جوانه‌های موجود بر روی ریزومها رشد کرده و سر از خاک درآورند.

هرس یوکا :
این گیاه به هرس خاصی نیاز ندارد فقط باید برگ‌های زیرین و زرد یوکا مسن را از گیاه جدا کرد.

همچنین با جدا کردن برگ‌های زیرین یوکا و سرزنی می‌توان گیاهی ساقه بلند که در انتهای هر ساقه دسته‌ای برگ وجود دارد تربیت کرد.

یوکا در طبیعت در هوای خنک دو بار در سال به گل می‌رود یکی اردیبهشت و دیگری در پاییز.

پس از پایان اولین گلدهی باید ساقه گل دهنده را قطع کرد.
این گیاه در ایران و سایر مناطق غیر بومی بذر نخواهد داد زیرا در منطقه بومی خودش حشره‌ای به نام پرونووا زندگی می‌کند که توسط این حشره گرده افشانی صورت می‌گیرد به همین دلیل پراکنش این گیاه محدود و تکثیران با قلمه و تقسیم ریزوم صورت می‌گیرد.

منبع:میهن کاکتوس